Er zijn twee parkeerbelastingen:

1. Incidenteel parkeren: een belasting voor het daadwerkelijke parkeren op daarvoor aangewezen plaatsen op de openbare weg

• Belastingplichtigen: houder van een motorvoertuig
• Belastbaar feit: het parkeren op toegestane plaatsen
• Heffingsmaatstaf: vrij (vaak: parkeerduur, parkeertijd, ingenomen oppervlakte; geografische ligging)
• Tarief: vrij (vaak: gekoppeld aan eenheid heffingsmaatstaf)

2. Vergunningparkeren: een belasting voor een vergunning om te parkeren op daarvoor aangewezen plaatsen

• Belastingplichtigen: vergunninghouder
• Belastbaar feit: parkeren met vergunning
• Heffingsmaatstaf: vrij (vaak gebruiksduur vergunning)
• Tarief: vrij (vaak gekoppeld aan gebruiksduur vergunning)

De parkeerbelastingen zijn algemene belastingen. De inkomsten vallen zodoende toe aan de algemene middelen van de gemeente. Dat betekent dat de inkomsten geen vooraf bepaald bestemmingsdoel hebben, maar dat de gemeenteraad bepaalt waarvoor de opbrengsten uit deze belastingen worden ingezet. De gemeente is niet verplicht om de inkomsten aan parkeervoorzieningen of bijvoorbeeld infrastructuur uit te geven.

Nadere regelgeving

Om daadwerkelijk parkeerbelasting te kunnen heffen, om naheffingsaanslagen op te kunnen leggen en om eventueel wielklemmen te kunnen plaatsen, moeten nadere regelingen worden vastgesteld.

Het college van B&W is bevoegd om deze regelingen vast te stellen. Het college wijst onder meer de straten aan waar de parkeerbelasting wordt geheven, bepaalt de tijdstippen waarop moet worden betaald, en wijst degenen aan die als parkeercontroleur naheffingsaanslagen mogen opleggen.

De gemeenteraad heeft hierbij geen directe zeggenschap, maar kan door het vaststellen van een parkeerbeleid wel algemene voorwaarden stellen voor de uiteindelijke besluitvorming door het college van B&W.

Wat regelt de wet?

De Gemeentewet schrijft het volgende voor:

• de belastbare feiten: bij de reguliere parkeerbelasting is dat het parkeren van een voertuig langs de openbare weg, bij vergunningparkeren is het belastbaar feit het verlenen van een vergunning voor het parkeren van een voertuig in een gebied waar betaald parkeren geldt
• wie de belastingen verschuldigd zijn: voor de reguliere parkeerbelasting is dat degene die het voertuig parkeert, bij de vergunning de aanvrager van deze vergunning
• een voorwaarde voor de invoering: doordat de parkeerbelasting wordt geheven in het kader van de parkeerregulering kan de gemeente de belasting alleen om die reden invoeren. Het krijgen van inkomsten kan dus geen reden zijn
• de wijze waarop de belasting wordt geheven: het in werking stellen van een parkeerautomaat, parkeermeter of parkeer-app. Dit voorschrift vereist een groot aantal investeringen. Niet alleen moet er apparatuur worden geplaatst om op straat de belasting te kunnen betalen. Ook vraagt de handhaving dagelijkse controles. Daarnaast zal een organisatie moeten worden opgezet om de parkeervergunningen uit te geven.

Keuzemogelijkheden gemeenteraad

Behalve het belastbaar feit en de aanwijzing van de belastingplichtigen, kent de wet geen verdere aanwijzingen voor de heffing van de parkeerbelastingen. De gemeenteraad heeft zodoende veel vrijheid bij de inrichting van de beide belastingen, in het bijzonder bij de tariefstelling, tariefdifferentiatie, de gebieden waar moet worden betaald en de tijdstippen waarop.

Daarnaast kan de gemeenteraad ook de voorwaarden formuleren waaronder vergunningen worden verleend. Naast de keuzes bij het incidenteel parkeren, kan de gemeenteraad voorwaarden stellen aan het aantal vergunningen per huishouden of de voertuigtypen waarvoor vergunningen worden afgegeven.

Handhaving

Om ervoor te zorgen dat automobilisten tijdig en voldoende betalen, zijn handhavingscontroles een essentieel onderdeel van de belastingheffing. Bij geconstateerde overtredingen kan de parkeercontroleur een naheffingsaanslag ("parkeerboete") opleggen en eventueel een wielklem aanbrengen. De gemeenteraad stelt binnen wettelijke maxima de hoogte vast van de kosten die voor de naheffingsaanslag en een eventuele wielklem in rekening worden gebracht.

Parkeerboetes

De basisgedachte bij de parkeerbelastingen is: eerst betalen dan parkeren. Invoering van de parkeerbelastingen betekent daarom tegelijkertijd handhaving door parkeercontroleurs. Deze parkeercontroleurs hebben de bevoegdheid om bij overtredingen (niet of te weinig betalen) naheffingsaanslagen op te leggen. In de volksmond worden deze belastingaanslagen meestal 'parkeerboetes' genoemd. De naheffingsaanslag is een bedrag voor het parkeren gedurende een uur. Dit bedrag wordt verhoogd met een bedrag voor de gemaakte kosten. De gemeenteraad stelt het kostenbedrag vast tot ten hoogste een wettelijk voorgeschreven maximum.

Wielklem

Om er zeker van te zijn dat een naheffingsaanslag wordt betaald, kan de gemeenteraad in de belastingverordening bepalen dat er een wielklem aan de auto wordt aangebracht. Bij gebruik van de wielklem kan de gemeente opnieuw kosten in rekening brengen. Door de wielklem kan de automobilist pas wegrijden als de naheffingsaanslag en de kosten voor het aanbrengen en verwijderen van de wielklem zijn betaald.

De rechter heeft in het verleden de nodige eisen gesteld aan de inzet van de wielklem. Na betaling van de naheffingsaanslag moet de wielklem bijvoorbeeld binnen een uur zijn verwijderd. Door de strenge eisen zetten gemeenten de wielklem vaak beperkt in, bijvoorbeeld bij notoire wanbetalers. Of alleen bij buitenlandse kentekens omdat bij deze voertuigen invordering achteraf erg lastig of onmogelijk is.

Mobiel parkeren

Naast het betalen bij de parkeerautomaat of parkeermeter, bieden steeds meer gemeenten de mogelijkheid van mobiel parkeren. Bij mobiel parkeren betaalt men de parkeerbelasting door zich aan- en af te melden per telefoon, sms of een app. Door het opgeven van een straatcode bij het aan- en afmelden kan geautomatiseerd worden berekend hoe lang men heeft geparkeerd en hoeveel parkeerbelasting men moet betalen. Dit bedrag wordt vervolgens van de bankrekening van de automobilist afgeschreven. Systemen voor mobiel parkeren worden door verschillende marktpartijen aangeboden.