VNG Magazine nummer 3, 4 maart 2022
Auteur: Rutger van den Dikkenberg | Beeld: Ruben Schipper
Utrecht is, volgens journalistiek platform Follow the Money, een van de 120 gemeenten met een contract met het Russische staatsgasbedrijf Gazprom. Gemeenteraadslid Jelmer Schreuder (D66) uit Utrecht wil van het contract af, nu Rusland buurland Oekraïne de oorlog heeft verklaard.
Waarom wilt u van het contract af?
‘We voelen ons al langer ongemakkelijk met het contract. De gemeente heeft in 2020 getekend voor drie tot vijf jaar. Hoe graag we ook zouden willen, we kunnen niet in één stap zonder aardgas. Utrecht heeft bij de aanbesteding eerst gekeken naar groen gas, maar daar was te weinig van. We hebben toen aanbesteding uitgeschreven, met de eis van CO2-compensatie. Gazprom voldeed daaraan. Zij compenseerden het gas met de bouw van een windmolenpark in Turkije. Maar we werden er toen al niet vrolijk van, onder meer vanwege de verwevenheid met de Russische oligarchie en vanwege de koppeling van Rusland met MH17. Gazprom is ook niet de meest duurzame van alle gasleveranciers. Ze richten behoorlijk wat schade aan in bijvoorbeeld het Noordpoolgebied. We hebben toen al gesteld dat de aanbesteding aan Gazprom zo kort mogelijk moest duren; drie jaar was het minimum. Maar dit was uiteindelijk niet waar we naar op zoek waren. De Russische aanval op Oekraïne is nu een nieuw feit. We willen daarom weten: kunnen we nu stoppen met Russisch gas? Daar heb ik vragen over gesteld aan het college. Duurzaamheid was altijd een zorg, en we willen zeker niet financieel bijdragen aan een oorlog.’
Uitsluiten toen was geen mogelijkheid?
‘Nee. Gazprom heeft technisch voldaan aan de aanbesteding, zegt het college. Je kunt bij een aanbesteding individuele bedrijven niet uitsluiten. Daar moeten objectieve criteria voor geformuleerd zijn, maar die hebben we toen niet gevonden. Uiteindelijk was de aanbesteding dus niet goed genoeg. Hopelijk hebben we ervan geleerd. En we vragen ook aan het college hoe we herhaling kunnen voorkomen.’
U kijkt hiervoor ook naar de landelijke overheid. Wat heeft u nodig van het rijk?
‘Individuele gemeenten kunnen geen eigen buitenlands beleid voeren. Maar als gemeente kun je wel bepaalde eisen stellen bij een aanbesteding. Van het rijk hebben we daar handvatten voor nodig, zodat we bijvoorbeeld eisen kunnen stellen aan de keten, zodat Gazprom ook niet via bijvoorbeeld een Nederlandse holding meedoet. Liever heb ik een oplossing die niet alleen Gazprom raakt, maar ook andere bedrijven die niet duurzaam zijn.’