Op verzoek van haar leden geeft de VNG, na een technische blik van het ministerie van Financiën, een beknopt overzicht van de wijzigingen van de indexatie van het gemeentefonds in de Miljoenennota 2024.
Nieuwe indexering op basis groei bbp
In de Miljoenennota 2024 is per 2027 een overstap voorzien naar een nieuwe methode voor de jaarlijkse indexering van de algemene uitkering in het gemeentefonds. De ontwikkeling van het bruto binnenlands product (bbp) is dan maatgevend in plaats van de trap-op-trap-af-systematiek.
Prijsdeel en volumedeel bbp
Het prijsdeel bruto binnenlands product is op basis van het geraamde prijspeil bbp van het lopende jaar, zoals geraamd met het CEP (Centraal Economisch Plan) in het voorjaar. Het prijsaccres moet prijsstijgingen van de inkoop opvangen en het deel van het stijgen van de lonen voor koopkrachtbehoud (onder andere door inflatie).
Het volumedeel bruto binnenlands product is op basis van het historisch gemiddelde van de gerealiseerde volumegroei bbp in de afgelopen 8 jaar (t-9 t/m t-2). Het is het indexpercentage van MEV (Macro Economische Verkenning) van het CPB (Centraal Planbureau). Het reëel accres, dat is gebaseerd op de volumegroei bbp, kan benut worden voor het opvangen van stijgende kosten door volumegroei, zoals door een stijgend inwonertal, en voor het opvangen van de reële stijging van de lonen.
De fondsbeheerders spreken zelf van een generieke indexatie (volume + prijs) die naar het inzicht van een individuele gemeente kan worden ingezet.
Indices LPO en bbp MEV-raming
Deze methode is in de septembercirculaire 2023 financieel vertaald voor 2027 en verder:
2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | |
| Loonvoet sector overheid (60%) | 6,7% | 5,3% | 4,7% | n.v.t. | n.v.t. |
Index prijs materiele overheidsconsumptie (IMOC, 20%) | 3,5% | 2,0% | 2,0% | n.v.t. | n.v.t. |
| Index prijs overheidsinvesteringen (IBOI, 20%) | 3,0% | 1,9% | 1,9% | n.v.t. | n.v.t. |
| 8-jaars historisch gemiddelde bbp (t-2 t/m t-9) | n.v.t. | n.v.t. | n.v.t. | 1,8% | 1,6% |
| Prijs bbp | n.v.t. | n.v.t. | n.v.t. | 2,8% | 2,4% |
| Gecombineerde index | 5,3% | 4,0% | 3,6% | 4,7% | 4,1% |
| CPB-raming meicirculaire (LPO) | 4,2% | 4,2% | 3,6% | 3,2% | 3,2% |
| Mutatie | 1,1% | -0,2% | 0,0% | 1,5% | 0,9% |
In de Miljoenennota 2024 staat een verdere toelichting.
Andere werkwijze voor gemeenten
Elk jaar worden de nieuwe cijfers 2 keer geraamd. Dit gebeurt op basis van de CEP in de Voorjaarsnota en op basis van de MEV in de Miljoenennota. Dit wordt ook respectievelijk verwerkt in de meicirculaire en septembercirculaire. In het voorjaar van het lopende jaar wordt het accres definitief. Voor gemeenten die de begroting opstellen in constante prijzen vraagt deze nieuwe systematiek om een andere werkwijze om het verschil tussen lopende en constante te corrigeren.
Gevolgen nieuwe systematiek
Hoewel de nieuwe financieringssystematiek stabiliteit kan brengen, schiet ze tekort om de groei van de uitgaven voor zorgkosten door vergrijzing en infrastructuur (uitbreiding, vernieuwing, renovatie, onderhoud en beheer) op te vangen. Vanwege deze bedenkingen van de VNG en het IPO loopt er een discussie met de fondsbeheerders. Dit staat los van de hierboven beschreven ‘technische’ kant van de systematiek.