Brief en Q&A van ministerie JenV

Het ministerie van JenV heeft in een korte brief aan de VNG en gemeenten (pdf, 96 kB) gereageerd op de zorgen van de VNG en voor de inhoudelijke beantwoording een Q&A (pdf, 239 kB) opgesteld. Het ministerie meldt dat er nog niet op alle vragen een antwoord is, maar dat gaandeweg nieuwe informatie wordt opgenomen. 

In aanvulling op de Q&A werkt het ministerie ook aan een handreiking over de spoedopvang waarnaar in de brief wordt verwezen. Daarin staat operationele informatie die gemeenten kunnen gebruiken om een spoedopvang te realiseren.

Nog veel vragen onbeantwoord

In de beantwoording blijft volgens de VNG een aantal zaken onderbelicht. We vragen daarom (opnieuw) aandacht voor onderstaande zaken:

• Het ministerie geeft in de Q&A duidelijk aan te verwachten dat de gemeente de spoedopvang gaat exploiteren. Wel wordt opgemerkt dat het COA bij grootschalige en langdurige opvang een leidende rol kan spelen. Wat er onder grootschalig en langdurig verstaan wordt, zou snel verhelderd moeten worden. De VNG vindt dat het COA niet alleen eindverantwoordelijk is voor de opvang, maar in principe ook primair aan zet is bij de exploitatie. Uiteraard kunnen gemeenten die dat willen een actievere rol oppakken, maar gezien alle opgaven op het terrein van opvang en huisvesting zou dit niet het vertrekpunt moeten zijn. Degenen die dit wel willen, moeten hierbij goed ondersteund worden door het rijk. 
   
• In de Q&A lopen verschillende begrippen door elkaar: (structurele tijdelijke) spoedopvang, Tijdelijke Gemeentelijke Opvang (TPO), (crisis)noodopvang, opvang die op grond van de Spreidingswet door de gemeente wordt geëxploiteerd, etc. De veelheid aan begrippen maakt het moeilijk hierover gesprekken te voeren aan de provinciale regietafels (PRT’s). Er is meer duidelijkheid nodig over verschillen in verantwoordelijkheden, juridische grondslag, kwaliteitsstandaarden, financiering, beheersvorm en beoogde duur.
   
• In onze brief (pdf, 98 kB) hebben we aandacht gevraagd voor (het gebrek aan) doorzettingsmacht. Hier gaat het ministerie in haar reactie en de Q&A niet op in. De VNG verwacht dat het ministerie snel alsnog informatie aanreikt die gemeenten helpt snel(ler) de noodzakelijke procedures te doorlopen. 
   
• Voor financiering van de spoedopvang is € 150 per plek per dag beschikbaar (als de gemeente de locatie realiseert en exploiteert) of kan een vergoeding van de daadwerkelijke kosten worden aangevraagd. We gaan graag spoedig met het ministerie in gesprek over de voorwaarden van deze regeling.
   
• We vernemen dat veel aangeboden rijksgronden niet snel inzetbaar zijn (klein, zonder water- en stroomaansluiting en/of nog met lopende pachtcontracten); we vragen het rijk alles te doen wat mogelijk is om gemeenten die van deze gronden gebruik willen maken te helpen. 

Snel duidelijkheid nodig

We zien hoe urgent het tekort aan opvangplekken is. We constateren ook dat het COA niet in staat is alle (nieuwe) opvanglocaties effectief te runnen, waardoor wederom een groot beroep op gemeenten wordt gedaan. Naast de opvang van Oekraïners, grote huisvestingsopgave en voorbereidingen op de Spreidingswet, is het voor gemeenten een vraag waar niet eenvoudig aan te voldoen is.

Om zaken in beweging te krijgen, is een nadere toelichting vanuit het rijk noodzakelijk. We hopen daarom op korte termijn meer duidelijkheid te krijgen, door onze vragen nogmaals ambtelijk onder de aandacht te brengen bij het rijk en indien nodig in te brengen aan de Landelijke Regietafel. 

Meld onduidelijkheden bij de helpdesk

We kunnen ons voorstellen dat er na het lezen van de Q&A nog vragen leven. U kunt uw vragen doorgeven via helpdeskvluchtelingen@vng.nl, zodat wij deze kunnen meenemen in onze gesprekken met het rijk.