De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) heeft als doel de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht te verbeteren door inschakeling van private kwaliteitsborgers. De toets vooraf op de bouwplannen wordt vervangen door de toets in de praktijk. Daarnaast wordt de aansprakelijkheid van aannemers ten opzichte van particuliere en professionele opdrachtgevers uitgebreid. Met de Wkb verandert de rol van gemeenten tijdens en na het bouwproces.
De Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen heeft 3 doelen:
- Verbeterde (borging van de) bouwkwaliteit
- Verbeterde positie van de consument
- Stimuleren van kwaliteitsverbetering en faalkostenvermindering
Op deze pagina vindt u informatie om u op weg te helpen met de implementatie en optimalisatie van de Wkb.
Het bouwproces
Om de doelen van de Wkb te bewerkstelligen wordt het proces voor vergunningverlening in tweeën opgeknipt:
- De ruimtelijke component (toets aan omgevingsplan en -veiligheid): deze loopt via de gemeente.
- De bouwtechnische component: hiervoor wordt de papieren toets op het bouwplan vooraf vervangen door toetsing in de praktijk op het bouwwerk zoals gebouwd. De vergunninghouder wordt verplicht een onafhankelijke kwaliteitsborger in te schakelen die tijdens de bouw toetst op conformiteit met de bouwtechnische voorschriften uit het Bouwbesluit en verklaart of de getoetste onderdelen aan de voorschriften voldoen. Dit wordt bij private partijen belegd. Het bouw- en woningtoezicht, zoals gemeenten dat nu uitvoeren, wordt een taak van marktpartijen. Een verklaring van de kwaliteitsborger zal bij oplevering voorwaarde zijn voor ingebruikname.
De rol van de gemeente
De gemeente blijft verantwoordelijk voor het toezicht op de bestaande bouw en bouw- en sloopveiligheid en blijft het bevoegd gezag. De vergunninghouder legt inhoudelijk verantwoording af aan het bevoegd gezag. Dit doet hij door de risicobeoordeling voor de aanvang van de bouw en het dossier bevoegd gezag tijdens en bij de afronding van het bouwtraject. De risicobeoordeling kan door het bevoegd gezag worden gebruikt om zijn handhavende taak van waarnemen, beoordelen en interveniëren vooraf inhoud en richting te geven. Voor zijn handhavende taak kan het bevoegd gezag, als hij daarvoor in specifieke gevallen aanleiding ziet op basis van deze risicoanalyse en het bijbehorende borgingsplan, tijdens de bouw informatiemomenten aan de vergunninghouder opleggen.
Ervaring opdoen met proefprojecten (STIPP)
De wet treedt gefaseerd in werking. Per 1 januari 2024 is gestart met de eenvoudigere nieuwbouwprojecten (gevolgklasse 1) waarna een transitieperiode volgt waarin mogelijk de verbouwprojecten (gevolgklasse 1) en de meer complexere bouwprojecten (gevolgklasse 2 en 3 en monumenten) in werking gaan. Tijdens deze transitieperiode kunnen gemeenten samen met aannemer, architect, kwaliteitsborger en waar mogelijk opdrachtgever proefprojecten voor verbouwingen uitvoeren. Dit geeft inzicht in en ervaring met het werken in een nieuw stelsel. Door het herhaaldelijk doen van een proefproject verkrijgen betrokken partijen waardevolle praktijkervaring op en worden mogelijke verbeterpunten van het stelsel zichtbaar.
Om het belang te benadrukken en nog meer partijen in staat te stellen zich goed voor te bereiden op de invoering van de verbouwactiviteiten middels een proefproject heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken, samen met de VNG, een stimuleringsregeling (STIPP) beschikbaar gesteld.
De Wkb en de Omgevingswet
Tijdens de implementatie van de Wkb wordt zo nauw mogelijk aangesloten op de implementatie van de Omgevingswet. Niet alleen moet de bouwopgave een prominente plaats krijgen in zowel de omgevingsvisie en het omgevingsplan, ook de werkprocessen en het DSO (Digitaal Stelsel Omgevingswet) moeten aansluiten op de Wkb.
Monitoring en evaluatie
Nu de wet in werking is, is het noodzakelijk om te monitoren en evalueren hoe het verloopt bij gemeenten. Doorlopend monitoren is om verschillende redenen belangrijk:
- Om de werking van het nieuwe stelsel te verbeteren
- Om te verifiëren of dat wat de wet beoogt, ook wordt gerealiseerd
- Als sturingsinstrument voor de gemeentelijke bedrijfsvoering
VNG Inplementatieteam Wkb
Tijdens de transitieperiode werkt het VNG implementatieteam Wkb aan de ondersteuning van gemeenten. Het implementatieteam is deels samengesteld met mensen vanuit de gemeentelijke praktijk en trekt nauw op met de Vereniging Bouw- en Woningtoezicht. Heeft u vragen of wilt u een bijdrage leveren aan het implementatieteam, neem dan contact op met:
- Esther van Kooten Niekerk, kwartiermaker
- Casper van Busschbach, projectleider implementatie ondersteuning
- Cobie Gardien, beleidsadviseur bouwregelgeving
- Paul Huigens, coördinator financiën en monitoring
- Tom Witlox, implementatieondersteuner monitoring
- Liesbeth van der Bilt, programmaondersteuner STIPP
- Joey Vermijs, communicatieadviseur