De proeftuin is een initiatief van de regio’s Twente, Hart van Brabant en de VNG en wordt gefinancierd door het ministerie van VWS. Het doel is om in drie jaar het instrumentarium voor het bestrijden van zorgfraude op een drietal thema’s te versterken: screening van zorgaanbieders, verkennen en versterken partnerschap en informatiedeling. 

Naar een landelijk dekkende aanpak

Martin Oudejans is als toezichthouder Wmo en Jeugdwet nauw betrokken bij het versterken van het toezicht in de regio Twente. In 2021 ontstond hier de behoefte om de aanwezige kennis te verbreden en te verdiepen. Oudejans: ‘Je hebt zelf niet altijd de wijsheid in pacht. Maar als je als gemeenten en regio’s wijsheden met elkaar deelt, kom je een stap dichter bij een landelijk dekkende aanpak voor de bestrijding van zorgfraude.’

Screening van zorgaanbieders

Het eerste thema dat binnen de proeftuin wordt opgepakt is screening van zorgaanbieders. Oudejans noemt in dat kader het in zijn regio ontwikkelde Kwaliteit- en Integriteit instrument Twente (KIT). ‘Dit instrument zetten we in voor de nieuwe aanbesteding van zorg in 2025. Een onderdeel hiervan is de toepassing van de wet Bibob bij alle deelnemers aan de aanbesteding. Maar met het KIT screenen we nog meer zaken.’

Oudejans vertelt dat hij samen met collega’s in de regio heeft nagedacht over wat ze willen zien van zorgaanbieders. ‘Kan het personeel bijvoorbeeld een VOG, diploma’s en een arbeidsovereenkomst overleggen? Welke zorg gaat een aanbieder leveren? En bij een combinatie van wonen en verblijf of dagbesteding willen we graag zien waar die zorg dan geleverd wordt.’

Het KIT heeft een afschrikwekkende en daarmee preventieve werking

Het is de bedoeling dat alle zorgaanbieders en hun onderaannemers gescreend worden voor de nieuwe aanbesteding. Hierbij zullen aanbieders die niet voldoen afvallen en het KIT heeft daardoor een afschrikwekkende en daarmee preventieve werking. ‘Ik wil graag dat onze cliënten erop kunnen vertrouwen dat een zorgaanbieder goede kwaliteit levert.’

Status aparte pgb-aanbieders

Een belangrijke vraag binnen de proeftuin is of er al gemeenten zijn die pgb-aanbieders screenen of hier toezicht op houden. Oudejans geeft aan dat er in zijn regio een pgb-kader is ontwikkeld. ‘Dit geeft onze gemeenten handvatten om een goede verordening op te stellen. Die heb je nodig om aan de voorkant te kunnen zeggen: ‘Dit is de kwaliteit die we eisen van pgb-aanbieders!’ en in te grijpen als een actieve aanbieder hier niet aan voldoet.’

Verkennen en versterken partnerschap

Een goede screening aan de voorkant biedt gemeenten de kans om meer samen te werken met gescreende zorgaanbieders. Oudejans geeft aan dat zijn regio op dit gebied nog aan het begin staat. Toch heeft hij op het gebied van relaties inmiddels wel de nodige kennis en ervaring opgedaan.

Oudejans ervaart duidelijke verschillen tussen zorgaanbieders. ‘Sommige aanbieders hebben een open houding en zien ons als een partner om de best mogelijke zorg aan hun cliënten te leveren. Andere aanbieders zeggen: ‘Jullie betalen, wij voeren het uit en voor de rest is er geen relatie.’ Dan denk ik, voor onze kwetsbare cliënten is het beter dat we het samen doen. Daarom vind ik het verkennen en versterken van het partnerschap ook zo’n belangrijk thema.’ 

Screening en vertrouwen zijn goed, maar alertheid blijft nodig
 

Informatiedeling

Oudejans is niet naïef. Uit zijn tijd bij de politie weet hij dat er altijd mensen zijn die in de marge willen blijven werken. ‘Screening en vertrouwen zijn goed, maar alertheid blijft nodig. In het verlengde hiervan is het ook nodig dat de misstanden die we zien, gemakkelijker kunnen delen met andere gemeenten en ketenpartners.’

Hij ziet de op 12 juli jl. door de Eerste Kamer aangenomen Wet bevorderen samenwerking en rechtmatige zorg als goede eerste stap. Wel is hij benieuwd naar de uiteindelijke vertaling van de wet naar de praktijk. ‘Daarnaast zie ik dat steeds meer gemeenten rapporten van onderzoeken naar zorgaanbieders, goede en foute, openbaar maken. Dat zijn zaken waar je echt iets aan hebt met elkaar.’

In de ogen van Oudejans is informatiedeling belangrijk om een waterbedeffect tegen te gaan. ‘Voorbeelden? Ik zal er eentje geven. Een zorgaanbieder van wie het contract voor zorg in natura onder de Wmo werd ontbonden, ging zich toeleggen op forensische zorg. Deze zorg voldeed niet aan de gewenste kwaliteit. Ook de overeenkomst voor die zorg is vervolgens ontbonden.
Daarna legde deze aanbieder zich toe op de Wet langdurige zorg voor cliënten die geen gebruik meer konden maken van forensische zorg, maar nog wel hulp nodig hadden.

Wij mochten onze informatie niet delen met de Dienst Justitiële Inrichtingen, verantwoordelijk voor forensische zorg, en het zorgkantoor, verantwoordelijk voor de Wlz. Hadden we dit – natuurlijk op een zorgvuldige manier – wel gekund, dan hadden we deze malafide zorgaanbieder eerder een halt kunnen toeroepen!’

Community Proeftuin Aanpak Zorgfraude

In de proeftuin worden op de genoemde thema’s nieuwe methoden ontwikkeld om zorgfraude tegen te gaan. Verdieping en verspreiding hiervan vinden onder meer plaats in een speciaal hiervoor opgezette community. Wilt u hierin meedenken over en bijdragen aan ons eerste thema ‘Screening van zorgaanbieders’? Stuur dan een mail aan aanpakzorgfraude@vng.nl.  

Meer informatie

Bekijk onze video met Martin Oudejans op YouTube: