28 maart 2022

POCITYF is in het leven geroepen door de Europese Unie om historische steden zoals Alkmaar en het Portugese Évora groener, slimmer en leefbaarder te maken. Het project wordt gefinancierd met het Europese subsidieprogramma Horizon 2020. De 2 voorbeeldsteden passen verschillende duurzame oplossingen toe, waar andere historische steden in Europa van leren. Het POCITYF project richt zich op gebieden (of gebouwen) die meer duurzame energie produceren dan wat ze zelf nodig hebben. De overtollige energie wordt aangeboden aan omliggende gebouwen. 

De VNG sprak over het project met Susanne Nieuwenhuijs, werkzaam bij de gemeente Alkmaar als programmamanager van POCITYF.

Wat is de status van het project?

‘Het project loopt nu ruim een 2,5 jaar en we zijn halverwege. Het is een Europees gesubsidieerd project uit Horizon 2020. De eerste 2 jaar krijgen projecten de tijd om verschillende duurzame oplossingen te implementeren. Daarna is het de bedoeling dat deze oplossingen worden gemonitord en geavaleerd. Op basis hiervan kan Europa zien wat voor impact het project heeft op een stad.’
Hoe komt het dat Alkmaar tot een voorbeeldstad is verkozen? 
‘Ik ben niet bij de start betrokken geweest. Maar het heeft met de mooie projecten en ambities van Alkmaar te maken, en dat we lokale partners hebben gevonden die ook hele relevante en uitdagende projecten hadden. Samen hebben we een mooi pakket weten te formuleren. En zijn we nu hard bezig met dit te realiseren.’

Hoe ervaar je de toegevoegde waarde van de Europese Unie in dit project?  

‘Europa geeft financiële steun om innovatieve onderdelen te bekostigen, maar we kunnen ook terecht voor expertise en hulp.  Extra toegevoegde waarde zit voor mij in het weten wat er bij andere steden gebeurt. Ik heb bijvoorbeeld contact met andere coördinatoren van de voorbeeldsteden in Nederland. Verder is online via de ‘Smart Cities Market Place’ veel informatie te vinden over verduurzaming in Europese steden. Voor ons is het ook prettig om met partners zoals TNO, een Nederlandse organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek, te werken. Dat is ontzettend leuk. Bovendien krijg je ondersteuning bij het uitvoeren van een aantal taken.’

Waar merk je de kracht van lokale overheden in relatie tot de Europese Unie in dit project?

'De Europese Unie wil graag de betrokkenheid van de burgers bij hun projecten. Dit is een uitdaging, zeker in de tijd van de coronacrisis heeft dat wat meer stilgelegen. Het mooie van een lokale overheid is dat ze ontzettend dicht op de gemeenschap zitten. Dichter dan de Europese Unie. Dit is de kracht van lokale overheden.’

De 2 voorbeeldsteden passen verschillende duurzame oplossingen toe. Lukt het andere steden om elementen te gebruiken die jullie implementeren?

‘Op het moment zijn we volop bezig met de implementatie. We houden steden die ons volgen op de hoogte van waar we mee bezig zijn. Zij kunnen uitkiezen wat er bij hen past. Évora en Alkmaar hebben samen 45 innovatieve elementen die we toetsen en implementeren. Andere steden hoeven deze niet allemaal te gebruiken. Tussentijds hebben we kennisoverdrachtsessies. Bovendien zijn er werkpakketten gericht op Évora en Alkmaar waarin wordt benadrukt dat de kennis gedeeld moet worden met andere steden. Wanneer andere steden interesse hebben in een bepaald aspect schrijven zij een replicatieplan De EU vindt het belangrijk dat bepaalde elementen die getest zijn ook benut worden. Met de VNG zijn we aan het kijken hoe we opgedane kennis en ervaring nog beter kunnen ontsluiten.’ 

Wat betekent het voor de stad Alkmaar dat jullie meedoen aan dit project?

Onze wethouder Duurzaamheid, Robert te Beest, heeft hierover het volgende gezegd: ‘De deelname aan POCITYF geeft een impuls om een duurzamere gemeente te worden. Dat sluit aan bij onze ambities. Met behulp van Europa kunnen wij innoveren en kennis opdoen. Dat is heel waardevol bij bijvoorbeeld de verduurzaming van het sportcomplex De Meent. Tegelijkertijd zorgt POCITYF ervoor dat wij nauwer samenwerken met lokale partners. Dat doen we al wel, maar dit is nog een extra connectie.’

Welke uitdagingen kent het POCITYF project? 

‘De uitdaging is dat we met het project POCITYF duurzame oplossingen moeten vinden waarbij we leren hoe ze toegepast kunnen worden in het centrum. Wat we in het centrum van Alkmaar doen, is nog wel beperkt. We hebben erfgoed, monumenten en smalle wegen. Je kunt bijvoorbeeld in ons historisch centrum niet zomaar alles isoleren of zonnepanelen op de daken leggen. Je moet wat, maar wat dan wel? Évora is een UNESCO stad. Zij heeft een terracotta dakpan die geïntegreerd is als een zonnepaneel. Misschien is dat dan ook wat voor ons als dat bij hen werkt? Zo leren we van elkaar.’

Wat is de meest innovatieve oplossing die in Alkmaar toegepast wordt vanuit jouw perspectief?

‘Alle partners hebben prachtige projecten, het is moeilijk kiezen. Zelf ben ik heel nauw betrokken bij het energiepositief maken van Sportcomplex de Meent. Een prachtig uitdagend project. We doen daar verschillende deelprojecten voor.

De parkeerplaatsen bij Sportcomplex De Meent hebben nu 3 functies: parkeren, duurzame energie opwekken en opladen. Er zijn 940 zonnepanelen geplaatst, 16 laadpunten voor auto’s en 20 laadpunten voor fietsen. Een batterij vangt de stroom op, zodat we de energie kunnen opslaan. Daarnaast leggen we een warmte/koude-opslag (WKO) aan om De Meent duurzame warmte te leveren. Ook heeft het Sportcomplex de Meent een ijsbaan. Bij het bereiden van ijs komt veel warmte vrij, die vangen we op en stoppen we in een buffervat in de bodem. Hierbij blijft veel restwarmte over, dus onderzoeken we bij andere bedrijven in de omgeving of zij deze restwarmte kunnen en willen gebruiken.  Om dit te realiseren moet er een lokaal net aangelegd worden. Technisch kan het, maar de bedrijven die eromheen zitten, willen natuurlijk heel graag weten wat dit voor hen betekent. 

Iets anders wat nog niet gelukt is, maar waar we druk mee bezig zijn, is een lantaarnpaal waar je ook auto’s en boten mee kunt opladen. Hoe fijn is het als je alles op 1 plek kunt plaatsen?’ 

Wat geeft jou de meeste energie in dit project?

Dat is de bovengenoemde soort oplossingen creëren en weten dat als dit lukt we een heel stuk verder zijn. Dan is de wereld, of in ieder geval de stad Alkmaar, een beetje duurzamer. Het project gaat heel veel kennis opleveren. Het moment dat je zo’n complex als de Meent van het gas af kunt krijgen, dat is waar we naartoe willen met elkaar. 

Meer informatie

• Lees meer over het POCITYF project. Geïnteresseerden kunnen ook altijd contact opnemen via pocityf@alkmaar.nl.