Persbericht Commissie sociaal minimum 'Rijk moet centrale rol pakken bij bestaanszekerheid'

Naar een lange termijnagenda Bestaanszekerheid

Een betrouwbare overheid regelt de basis goed, gemeenten kunnen zich dan richten op maatwerk in bijzondere situaties. 

Gemeenten zijn de bezemwagen achter tekortschietend rijksbeleid. We rijden de gaten dicht omdat de basis niet op orde is. De commissie adviseert ook om landelijk meer regie te nemen en terughoudend te zijn met nieuwe taken voor gemeenten.

Peter Heijkoop, wethouder Dordrecht en voorzitter van de VNG-commissie Participatie, Schuldhulpverlening en Integratie

De VNG herkent de aanbevelingen van de Commissie sociaal minimum, vandaag gepresenteerd tijdens een symposium in Juliana Plaza in Den Haag. We maken graag met ketenpartners en het nieuwe kabinet een lange termijnagenda Bestaanszekerheid.

In lijn met essay Bestaanszekerheid als belofte

Het rapport van de commissie is volledig in lijn met ons essay Bestaanszekerheid als belofte: naar een lokale agenda bestaanszekerheid (pdf, 941 kB). Terecht pleit de commissie onder meer voor extra geld om mensen aan het werk te helpen. 

Nieuw kabinet aan zet 

De VNG roept het nieuwe kabinet op om de aanbevelingen van de Commissie sociaal minimum voortvarend op te pakken en te concretiseren in een korte én lange termijn agenda. Wat veranderen we morgen, wat tijdens de volgende kabinetsperiode en wat binnen de komende 10 jaar? 

We pleiten voor 3 zaken: 

1. Landelijk de basis op orde: voldoende en voorspelbaar inkomen en elke basisvoorziening toegankelijk en betaalbaar. Inwoners moeten kunnen vertrouwen op de voorzieningen die ze nodig hebben. Een betaalbare woning waar ze in kunnen blijven wonen, toegankelijke zorg waar ze gebruik van kunnen blijven maken, voldoende en voorspelbaar inkomen waar ze hun rekeningen van kunnen betalen. Gemeenten hoeven hierdoor onder andere medische kosten en leermiddelen voor onderwijs niet meer te stutten via de bijzondere bijstand.
    
2. Eenvoud: minder inkomenscomponenten voor besteedbaar inkomen. Met daarbij maatwerk voor persoonlijke crisissituaties. Dit geeft de gemeentelijke uitvoering rust en ruimte voor een menselijke uitvoering en persoonsgerichte aanpak. 
    
3. Inzicht en overzicht voor inwoners: een eenvoudig overzicht voor inwoners en inzicht per life-event wat er verandert. Dit mogelijk maken via proactieve dienstverlening: actief uitkeren in plaats van aanvragen, vooraf informatie beschikbaar stellen over wat er verandert aan besteedbaar inkomen bij life-events, een soepele overgang tussen regelingen. 

Verhouding rijk en gemeenten uit balans geraakt

De Commissie sociaal minimum zegt terecht dat de verhouding rijk en gemeenten uit balans is geraakt in het borgen van bestaanszekerheid. Gemeenten hebben de afgelopen periode allerlei pleisters geplakt omdat de landelijke basis niet op orde is. Ze zien dat hun inwoners niet meer rondkomen en hebben allerlei tijdelijke maatregelen getroffen om hen te helpen en perspectief te bieden. Het borgen van bestaanszekerheid vraagt een fundamentele inzet van het gehele speelveld: rijk, uitvoeringsorganisaties, gemeenten en ook de politiek. 

Gemeenten aan zet bij bieden van maatwerk

Wanneer landelijk de bestaansbasis goed op orde is, kunnen gemeenten doen waarvoor ze aan zet zijn, namelijk maatwerk bieden. Wanneer de kosten van bestaan lokaal of regionaal relatief hoger liggen dan het landelijk gemiddelde kunnen gemeenten, aanvullend op de landelijke bestaansbasis, een vangnet bieden aan hun inwoners. Het moet daarbij wel gaan om kleine aantallen en uitzonderingssituaties. Het is aan het rijk om dit te faciliteren en financieren. 

In gesprek met ketenpartner en nieuw kabinet

We gaan graag met ketenpartners en het nieuwe kabinet in gesprek over de lange termijnagenda Bestaanszekerheid, de middellange termijn (10 jaar) en de overgangsperiode, alsmede de rolverdeling tussen rijk en gemeenten.

Zie ook

VNG-reactie op het 1^e rapport van de Commissie sociaal minimum (30 juni 2023)