Onlangs trad Tom Noordermeer, concern controller in Zevenaar toe tot het bestuur van het Risico Platform Overheden (RPO). Hij zegt: ‘Risicomanagement begint niet met technische uitvoering, het gaat om bewustzijn in de organisatie, dat medewerkers ruimte krijgen om input te leveren en dat er expliciete gesprekken worden gevoerd over risico’s.’

Vergezichten

Sturen en verantwoorden is een must, maar dan zo dat het bijdraagt aan het doel. Hoe doe je dat? Vorig jaar gingen tien gemeenten met elkaar aan de slag in het Leernetwerk Leiderschap en de Bedoeling, een gezamenlijk initiatief van het RPO en Wouter Hart die van de Bedoeling z’n levenswerk maakte. De gemeenten kwamen elk met drie deelnemers, iemand uit de hoek van control, de gemeentesecretaris en een verandermanager. Elke gemeente bracht haar eigen veranderopgave mee. Maandelijks kwamen ze bij elkaar voor inspiratie; met sprekers uit de praktijk en hun eigen inspiratieverhalen. Het werd een reis met mooie vergezichten. 

Managementfratsen

Zo ging het over een gemeentelijk proeftuin waarin ze radicaal de vraag van probleemgezinnen centraal stelden, met indrukwekkend resultaat. Je had er een potje geld voor nodig en toegewijde, gewetensvolle professionals. Een andere keer deed de bestuurder van een zorgorganisatie uit de doeken hoe hij alle overbodige managementfratsen vaarwel had gezegd. De woonlocaties waren opgezet door cliënten, ouders en medewerkers zelf. Het principe van zelf-verantwoordelijkheid-nemen verbeterde de kwaliteit en verminderde kosten. Of over een sociale dienst die het roer omgooide nadat de nieuwe manager zag hoe ‘onteigend’ de medewerkers waren. Dat ze iedereen hetzelfde gaven, met als gevolg dat kwetsbare burgers gegijzeld werden door het systeem. Werken volgens de Bedoeling maakte daar een groot verschil voor mensen die het moeilijk hebben. 

Moreel kompas

Talrijke voorbeelden kwamen in het Leernetwerk aan de orde met telkens één rode draad: medewerkers denken zelf na en maken bewuste afwegingen. Meestal is het goed te handelen volgens het systeem, maar soms moet je anders denken en doen. Want het gevaar van routine is dat je telkens naar dezelfde oplossing of meer van hetzelfde oplossing grijpt. Wanneer een hamer je enige instrument is, wordt elk probleem een spijker. Anderzijds is de bureaucratische rechtsstaat natuurlijk een groot goed, ambtenaren kunnen niet zomaar doen wat ze goed dunkt. Regels toepassen moet, en als je afwijkt moet je met je team bespreken waarom. Zo ontstaat in de organisatie een gedeeld denkkader, een gezamenlijk moreel kompas. Dat goed inbedden in de gemeentelijke werkcultuur. Daar ging het over. 

Nieuw leernetwerk Leiderschap en de Bedoeling

Werken volgens de Bedoeling klinkt zo logisch, en toch is lang niet altijd de praktijk. Het RPO/VNG Risicobeheer bieden daarom samen met Wouter Hart een nieuwe serie Leiderschap en de Bedoeling aan. Je gemeente is van harte uitgenodigd, doe mee! Stuur een email naar rpo@vng.nl Meer informatie staat in dit VNG Nieuwsbericht.

Chris Ravensbergen is directeur van VNG Risicobeheer